Walutowych kursów teorie
office-system.com.pl
Walutowych kursów teorie, zajmują się w głównej mierze ustalaniem zależności decydujących o relacjach kursów walut poszczególnych krajów, wyjaśnianiem przyczyn i mechanizmu wahań kursów, określaniem funkcji kursu walut w kształtowaniu wewnętrznych i zewnętrznych stosunków gospodarczych danego kraju. Zagadnienia te znajdują różne naświetlenie, wynikające z przyjętych poglądów, przede wszystkim w zakresie teorii pieniądza, przy czym istnieją tu duże rozbieżności stanowisk. Początków t.k.w. doszukiwać można by się już w średniowieczu, jednak dopiero w pracach merkantylistów pojawiają się właściwe rozważania nad istotą kursów. Stwierdzają oni bowiem, że kurs pieniądza w przekazach za granicę zależy od podaży i popytu na ten pieniądz, wyznaczanych przez kształtowanie się bilansu, który obecnie nazywamy płatniczym (bilans płatniczy). Zwracają także uwagę, że kursy weksli w systemie waluty złotej odchylają się od wartości parytetowej pieniądza, który reprezentują, w granicach określonych kosztami przesyłki monet kruszcowych za granicę. To zagadnienie zostało szerzej opracowane przez klasyków ekonomii. Szczególne znaczenie miały tu prace D. Ricarda, który stara się udowodnić, że ilość pieniądza w obiegu w kraju decyduje o kształtowaniu się kursów weksli i wywozie kruszcu. Powiększenie obiegu pieniężnego ponad potrzeby prowadzące do wzrostu cen wewnętrznych przyczynia się do powstania trudności eksportu towarów i wzrostu importu, co wpływa na wzrost kursów weksli do poziomu, przy którym opłacalne staje się poniesienie kosztów wywozu pieniędzy kruszcowych lub kruszcu jako towaru, którego cena dla zagranicy nie uległa podwyższeniu. W tym bowiem przypadku porównuje się zawartość kruszcu w jednostce pieniężnej, która mimo zmian cen i spadku wartości pieniądza na rynku wewnętrznym nie uległa zmianie. Spadek zaś obiegu na skutek wywozu kruszców wywołuje powrót do poprzedniego poziomu cen i w rezultacie poprawę kształtowania się kursów. Przy wprowadzeniu zakazu wywozu kruszcu lub zawieszeniu wymienialności banknotów na kruszec nie ma naturalnych regulatorów rozmiarów obiegu, a tym samym uchylone są granice wzrostu kursów weksli. Mimo definitywnego ustalenia mechanizmu wahań kursów w systemie waluty złotej w granicach punktów złota (złote punkty), zainteresowanie teoretycznym ujęciem tych zagadnień nie wygasło. Świadczy o tym m. in. praca G. J. Goschena opublikowana już pod nazwą teorii kursów weksli zagranicznych. Wg niego wahania kursów zależą przede wszystkim od stanu wzajemnych zobowiązań, które mają być w danym okresie rozliczone. Jeśli zobowiązania te nie równoważą się, dochodzi do wzrostu kursu weksli i konieczności dokonywania zapłat pieniądzem kruszcowym lub kruszcem. Kursy weksli charakteryzują stan ogółu powstałych należności i zobowiązań, w tym również z tytułu udzielanych i uzyskiwanych pożyczek finansowych. G. J. Goschen rozważa też kształtowanie się kursów przy zdeprecjonowanej walucie i odejściu od wymienialności na złoto. Właściwy rozwój teorii kursów nastąpił w zasadzie w związku z szerszym zajęciem się problematyką mechanizmu pieniądza działającego w oderwaniu od złota. Wykształciły się tu trzy główne teorie: teoria parytetu siły nabywczej, teoria kursu równowagi i teoria psychologiczna. Twórcą teorii parytetu siły nabywczej był G. Cassel. Stwierdził on na przykładzie weksli będących podstawowym instrumentem zapłat w handlu międzynarodowym, że wzajemny stosunek poszczególnych walut ustala się na zasadzie porównania ich siły nabywczej, jaką reprezentują na rynku wewnętrznym. To porównanie siły nabywczej następuje przez porównanie poziomu cen w jednym kraju do poziomu cen w innym kraju. G. Cassel zwraca jednak uwagę, że ustalenie kursu na podstawie parytetu siły nabywczej w systemie walut nie związanych ze złotem przez dokładne obliczenie stosunku poziomów cen nie jest praktycznie możliwe. Może ono nastąpić tylko w bezpośredniej, nie skrępowanej wymianie towarowej. Zmiany tego — jak nazywa — położenia normalnego kursów dokonują się automatycznie, pod wpływem zmian poziomu cen wywołanego inflacją. W tym przypadku kurs zmienia się w tej samej proporcji, w jakiej nastąpił wzrost poziomu cen. Przyjęcie założeń teorii parytetu siły nabywczej oznacza możliwość utrzymania systemu walutowego oderwanego od złota i pozwalającego dzięki reakcji kursów na zmianę cen za granicą, chronić własny rynek przed destrukcyjnym wpływem tych zmian. Teorią kursów równowagi zajmował się m. in. R. Nurkse. Uważał on, że kursem równowagi jest kurs, który w pewnym, dłuższym okresie utrzymuje bilans płatniczy w równowadze bez jakiejkolwiek interwencji mającej na celu oddziaływanie na kształtowanie się kursu walut. O takiej swego rodzaju interwencji świadczą ujęte w bilansie płatniczym zmiany stanu rezerw złota i dewiz, a także ruch niektórych kapitałów krótkoterminowych. Chodzi więc o to, aby zachowana była równowaga bilansu w okresach dłuższych, 5-, 10-letnich, gdyż tylko wtedy wyeliminowane zostaną bieżące, sezonowe czy koniunkturalne fluktuacje wpływów i wypłat. Równowagi tej nie naruszają dopływy kapitałów inwestycyjnych, a więc nie oddziałują one również na kursy. Założenie zachowania równowagi bilansu płatniczego oznacza równocześnie utrzymanie w równowadze całego rozwoju gospodarstwa narodowego. Przedstawicielem teorii psychologicznej kursu walutowego jest A. Aftalion. Wychodząc z założenia subiektywnej teorii wartości, uważa, iż kurs waluty jest wynikiem indywidualnych ocen użyteczności waluty obcej przez nabywców i sprzedawców. Te zależności można przedstawić w formie spadającej krzywej popytu i rosnącej krzywej podaży walut obcych, przy. czym wysokość kursu zależy od punktu przecięcia się tych krzywych. Ponieważ oceny indywidualne ulegają stałym zmianom, zatem i kursy walut muszą się wahać. Problemami teoretycznymi kursów walut w gospodarce socjalistycznej zaczęto zajmować się stosunkowo niedawno i — jak dotychczas — nie opracowano jednolitej koncepcji działania kursów. Poddano jednak krytyce poglądy negujące istnienie w gospodarce socjalistycznej zależności między kursem walut, poziomem cen wewnętrznych i światowych a stanem bilansu płatniczego. Równocześnie stwierdzono, że kurs jako cena waluty powinien odzwierciedlać realne stosunki rynku wewnętrznego, aby mógł być instrumentem oceny podejmowanych transakcji z zagranicą zarówno z punktu widzenia makro-, jak i mikroekonomicznego, służąc realizacji międzynarodowego podziału pracy, opartego na rachunku ekonomicznym. Tym samym kurs nabiera charakteru decyzyjnego. Dużo uwagi poświęca się także metodzie ustalenia kursów walutowych. Niektórzy autorzy, opierając się na teorii kursu równowagi, uważają, że kurs ukształtowany zgodnie z podażą i popytem zapewni utrzymanie równowagi bilansu płatniczego niejako automatycznie.
Najnowsze komentarze