Kredyty zagraniczne
office-system.com.pl
Kredyty zagraniczne, upoważnienie do pobrania od zagranicznego kontrahenta towarów, usług lub pieniędzy w zamian za obietnicę zwrotu ekwiwalentu otrzymanej wartości w późniejszym terminie. Każdy kraj jednocześnie korzysta i udziela kredytów innym krajom. Najczęściej jednak w każdym kraju zaznacza się wyraźna przewaga jednego z tych dwu możliwych kierunków operacji kredytowych. Kraj, który w dłuższym okresie zaciąga więcej k.z. niż ich udziela, jest krajem dłużniczym, natomiast przewaga kredytów udzielanych charakteryzuje kraje wierzycielskie. W ustroju kapitalistycznym wierzycielami są kraje zamożne, silnie uprzemysłowione, w których istniejące wolne kapitały poszukują lokat za granicą bądź w formie inwestycji bezpośrednich, bądź w formie kredytu. K.z. udzielane są tam w celu realizacji zysków. Kapitalistyczny wierzyciel osiąga zysk przede wszystkim w postaci oprocentowania, które bywa szczególnie wysokie przy kredytach udzielanych krajom rozwijającym się; wyższe koszty kredytu w tym przypadku niektórzy ekonomiści uzasadniają tym, że powinny one pokrywać także tzw. premię za ryzyko. Kapitalistyczny kredytodawca realizuje często dodatkowe zyski pośrednie, np. przez wyznaczanie wyższych cen na towary dostarczane na warunkach kredytowych, zabezpieczanie sobie dzięki dostawom kredytowym rynków zbytu i tanich źródeł zakupu surowców przez zaliczki dawane dostawcom. Czasem pobudką do udzielenia k.z. mogą być nie cele ekonomiczne, lecz polityczne. W każdym przypadku w stosunkach między krajami kapitalistycznymi zaznacza się duża zależność dłużnika od wierzyciela. W stosunkach między krajami socjalistycznymi k.z. mają odmienny charakter; celem ich nie są zyski wierzyciela (co przejawia się w niskim oprocentowaniu kredytu) ani dążenia wierzyciela do podporządkowania sobie dłużników, lecz pomoc krajom słabszym w podniesieniu ich gospodarczego i kulturalnego poziomu i przyspieszenie budownictwa socjalistycznego w tych krajach. System gospodarki planowej rzutuje na formy kredytu, dlatego wiele typów kredytu funkcjonujących w krajach kapitalistycznych nie ma zastosowania w obrotach między państwami socjalistycznymi. Kraje socjalistyczne dokonują jednak licznych operacji kredytowych także z krajami kapitalistycznymi i w ten sposób bezpośrednio stykają się z najróżnorodniejszymi typami kredytu, które wykształcił i stosuje ustrój kapitalistyczny. Wśród licznych możliwych kryteriów klasyfikacji kredytu podstawowym jest termin spłaty. Z tego punktu widzenia rozróżnia się kredyty krótkoterminowe (do 12 miesięcy), średnioterminowe (do 5 lat) i długoterminowe. Nie jest to podział powszechnie obowiązujący; np. w bilansach płatniczych kategoria kredytu średnioterminowego jest zazwyczaj włączana do grupy kredytów długoterminowych. Kredyty krótkoterminowe: 1. handlowe — a) kredyt w rachunku otwartym, eksporter obciąża rachunek odbiorcy, uzgadniając z nim termin zapłaty, b) kredyty wekslowe mogą występować w różnych postaciach, np. trat dokumentowych albo czystych (clean draft), kredytów akceptacyjnych i akceptacyjno-rembursowych, c) zaliczki udzielane w gotówce dostawcom przez odbiorców na rachunek przyszłych dostaw; 2. bankowe — udzielane przez banki kupcom w postaci: a) dyskonta weksli, b) kredytu pod zastaw towarów; 3. międzybankowe — kredyty udzielane wzajemnie przez banki różnych krajów: a) pocztowe — na sfinansowanie czasu przebiegu korespondencji, b) w rachunku bieżącym; szczególną postacią tych ostatnich są tzw. kredyty techniczne, których udzielają sobie wzajemnie, przeważnie na mocy odpowiednich postanowień umów międzynarodowych, banki dwóch krajów w celu bieżącego finansowania wpłat i wypłat. Ponieważ systemy kredytowe krajów socjalistycznych wykluczają wzajemne kredytowanie się przedsiębiorstw oraz eliminują kredyt wekslowy, wiele omawianych form kredytu krótkoterminowego nie znajduje zastosowania w obrotach między tymi krajami. Stosunki kredytowe sprowadzały się do 1963 wyłącznie do kredytów międzybankowych, zwłaszcza zaś do powszechnie stosowanych kredytów technicznych; te ostatnie były najczęściej bezprocentowe, nieograniczone w sumie, a w czasie ograniczone do terminu wygaśnięcia umowy handlowej lub płatniczej (zwykle 1 rok). W 1964 nastąpiła istotna zmiana systemu rozliczeń między krajami RWPG w związku z utworzeniem Międzynarodowego Banku Współpracy Gospodarczej i wprowadzeniem clearingu wielostronnego. Zmiana ta rzutuje na stosunki kredytowe, gdyż poszczególne kraje rozliczają z MB WG należności i zobowiązania z tytułu obrotów handlowych ze wszystkimi krajami RWPG, a wynikające z rozliczeń salda stanowią należności lub zobowiązania tych krajów w stosunku do MBWG. Na bieżące finansowanie obrotów MBWG udziela poszczególnym krajom ograniczonych w wielkości i oprocentowanych kredytów rozliczeniowych lub innych kredytów krótkoterminowych. W rozliczeniach z krajami socjalistycznymi, nie będącymi członkami RWPG, występują nadal kredyty bilateralne. Kredyty długoterminowe; a) rządowe, b) bankowe, c) instytucji międzynarodowych, d) koncernów, przedsiębiorstw itp., e) emisyjne — realizowane w formie obligacji lokowanych na rynku u anonimowych wierzycieli. W stosunkach między krajami socjalistycznymi występują tylko kredyty rządowe oraz (w związku z utworzeniem w 1970 Międzynarodowego Banku Inwestycyjnego w Moskwie) — instytucji międzynarodowych. Jakkolwiek w obrotach między krajami socjalistycznymi występują tylko niektóre z wymienionych form kredytów, to jednak poszczególne z tych krajów w obrotach z krajami kapitalistycznymi mogą wykorzystywać również inne formy k.z., stosowane na rynkach kapitalistycznych. Np. centrale handlu zagranicznego, kupując towary na tych rynkach, mogą korzystać z kredytów wekslowych, średnioterminowych kredytów od przedsiębiorstw zagranicznych. Niezależnie od wyżej podanego układu klasyfikacyjnego spotyka się wiele innych systemów podziału; np. rozróżnia się kredyty oprocentowane i bezprocentowe, kredyty produkcyjne (m. in. inwestycyjne) i konsumpcyjne oraz płatne w walucie wierzyciela, dłużnika, kraju trzeciego lub w złocie.
Najnowsze komentarze